Türkiye’de Bağımsız Denetim Zorunluluğu Olan Şirketler

Türkiye’de bağımsız denetim, işletmelerin finansal tablolarının doğruluğunu ve yasal düzenlemelere uygunluğunu sağlamak amacıyla uygulanan bir süreçtir. Türk Ticaret Kanunu (TTK), Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) ve diğer düzenleyici kurumlar, belirli kriterlere sahip işletmeler için bağımsız denetimi zorunlu hale getirmiştir. Bu zorunluluk, işletmelerin finansal şeffaflık sağlamasını ve ulusal/uluslararası standartlara uyum göstermesini amaçlamaktadır.

Bağımsız Denetim Nedir?

Bağımsız denetim, bir işletmenin finansal tablolarının muhasebe standartlarına, yasal düzenlemelere ve uluslararası raporlama gerekliliklerine uygunluğunu değerlendiren tarafsız bir inceleme sürecidir. Bu süreç, işletme dışındaki bağımsız denetçiler tarafından yürütülür ve sonuçlar bir denetim raporu ile belgelenir.

Bağımsız denetimin temel hedefleri:

• Finansal tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini sağlamak.
• Yasal düzenlemelere uyumu garanti altına almak.
• Paydaşlara şeffaf ve güvenilir bilgiler sunmak.

Türkiye’de Bağımsız Denetim Zorunluluğu

Türkiye’de bağımsız denetim zorunluluğu, Türk Ticaret Kanunu (TTK), Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) ve diğer düzenleyici kurumlar tarafından belirlenmiştir. Belirli büyüklük kriterlerini karşılayan şirketler, finansal tablolarını bağımsız denetimden geçirmek zorundadır.

1. Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve Bağımsız Denetim

Türk Ticaret Kanunu’nun (6102 sayılı TTK) 397. maddesi, bağımsız denetimi düzenler. TTK’ya göre:

• Yıllık net satış hasılatı, aktif büyüklüğü ve çalışan sayısı belirli eşik değerleri aşan şirketler bağımsız denetim kapsamındadır.
• Bu kriterler, her yıl Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından güncellenir.
• Denetim, KGK tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetçiler tarafından gerçekleştirilir.

2. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK)

KGK, bağımsız denetim kapsamındaki şirketlerin belirlenmesinde ve denetim süreçlerinin yürütülmesinde merkezi bir rol oynar. KGK, bağımsız denetim için gerekli eşik değerleri belirler ve bu kriterleri düzenli olarak günceller.

Bağımsız Denetim Zorunluluğu Kapsamındaki Şirketler

Bağımsız denetim zorunluluğu, işletmelerin büyüklük, faaliyet alanı ve sektörel özelliklerine göre değişiklik gösterebilir. İşte bağımsız denetim kapsamındaki şirket türleri:

1. Anonim Şirketler

Türk Ticaret Kanunu’na göre belirli büyüklük kriterlerini karşılayan anonim şirketler, bağımsız denetim zorunluluğu kapsamındadır. Bu şirketler, finansal tablolarını uluslararası muhasebe standartlarına uygun bir şekilde hazırlamak ve bağımsız denetimden geçirmek zorundadır.

2. Halka Açık Şirketler

Sermaye Piyasası Kanunu’na göre halka açık şirketler, bağımsız denetim kapsamındadır. Halka açık şirketler, yatırımcı güvenini sağlamak için finansal tablolarının doğruluğunu bağımsız denetimle belgelemek zorundadır.

3. Finansal Kuruluşlar

Bankalar, sigorta şirketleri, finansal kiralama şirketleri ve faktoring firmaları gibi finansal kuruluşlar, bağımsız denetim zorunluluğu kapsamındadır. Bu kuruluşlar, düzenleyici kurumların taleplerine uygun olarak bağımsız denetimden geçer.

4. Büyük Ölçekli Şirketler

Belirli büyüklük kriterlerini karşılayan şirketler, bağımsız denetim kapsamındadır. Bu kriterler, yıllık net satış hasılatı, aktif büyüklüğü ve çalışan sayısına göre belirlenir. Örneğin:

• Yıllık net satış hasılatı 150 milyon TL’yi aşan şirketler.
• Aktif büyüklüğü 75 milyon TL’yi aşan şirketler.
• Çalışan sayısı 250’yi aşan şirketler.

Bağımsız Denetim Kapsamının Belirlenmesi

Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), bağımsız denetim kapsamındaki şirketlerin belirlenmesinde aşağıdaki kriterleri kullanır:

• Yıllık net satış hasılatı.
• Aktif büyüklük.
• Çalışan sayısı.

Bu kriterleri karşılayan şirketler, bağımsız denetim yükümlülüğüne tabidir ve bu yükümlülüğü yerine getirmek için bir bağımsız denetçi veya denetim firması ile çalışmalıdır.

Bağımsız Denetimin Şirketlere Sağladığı Avantajlar

Bağımsız denetim, yalnızca yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda işletmelere birçok avantaj sağlar:

• Finansal Şeffaflık: Denetim, işletmenin finansal tablolarının doğruluğunu ve güvenilirliğini artırır.
• Yatırımcı Güveni: Bağımsız denetimden geçmiş mali tablolar, yatırımcıların işletmeye olan güvenini artırır.
• Krediye Erişim: Bankalar ve diğer finansal kuruluşlar, denetimden geçmiş şirketlere daha kolay kredi sağlar.
• Yasal Uyumluluk: Şirketin yasal düzenlemelere uygun hareket etmesini sağlar ve olası cezai yaptırımlardan korur.
• Rekabet Avantajı: Şeffaf ve güvenilir finansal tablolar, işletmelere rekabet avantajı sağlar.

Bağımsız Denetim Süreci

Bağımsız denetim süreci, işletmenin finansal tablolarını inceleyen ve raporlayan belirli aşamalardan oluşur:

1. Planlama: Denetim hedeflerinin ve kapsamının belirlenmesi.
2. Risk Değerlendirmesi: Finansal raporlardaki potansiyel risklerin belirlenmesi.
3. Denetim Testleri: Muhasebe kayıtlarının ve finansal tabloların doğruluğunu kontrol etmek için testler yapılır.
4. Raporlama: Denetim sonuçlarının bir raporla sunulması.

Türkiye’de bağımsız denetim zorunluluğu, işletmelerin finansal şeffaflığını ve yasal uyumunu sağlamak için kritik bir öneme sahiptir. Bağımsız denetimden geçen şirketler, yatırımcı güvenini artırır, uluslararası standartlara uyum sağlar ve rekabet avantajı elde eder. Türk Ticaret Kanunu ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen kriterlere uygun olarak bağımsız denetim yaptırmak, işletmelerin sürdürülebilir büyüme hedeflerine ulaşmasına yardımcı olur.